Guatr
Tiroid bezi, boyunda nefes borusunun ön tarafında yer alan,vücudun enerji kullanımını, metabolizmayı ve büyümeyi dengeleyen hormonları üreten kelebek şeklinde bir organdır. Guatr, bezinin büyümesi, hızlı ya da yavaş çalışması, nodüllerin olması, ağrılı olması gibi troid bezi hastalıklarının genel adıdır.
Trod bezinin çalişması az ise hipotiroidi, normal ise ötiroidi, fazla ise hipertiroidi denir.
Guatrın nedenleri ve tipleri şunlardır:
- Ötiroid (zehirsiz) guatr: Tiroid bezinde büyüme olur ama hormon salgılanmasında değişiklik oluşmaz.
- Nodüler guatr:Tiroid bezi içinde tek nodül ya da nodüller olmasıdır. Kontrol dışı tiroid hormonlarını aşırı salgılayıp hipertiroidiye neden olabilirler ya da sessiz kalarak hormon üretmeyebilrler.Sıklıkla orta ve ileri yaş grubunda görülür. Takip edilip nodülün sayı ve şekline göre gerektiğinde biyopsi ve cerrahi seçenekler değerlendirİlmeli.
- İç guatr /dış guatr:Tiroit bezi büyümesi dışardan görünüyorsa dış guatr görünmüyorsa iç guatr denir. Bu durum genellikle boyun yapısı ince ve uzun olan zayıf kişilerde daha belirgindir. Kilolu ve kısa boyunlu olanlardaysa büyüyen bez dışarıdan görünmeyebilir.
- Endemik guatr: Bu tip guatr, tiroid hormonlarının yapımında önemli rol oynayan iyot eksikliği nedeniyle ortaya çıkar. İyot eksikliğinde troid bezi fonksiyonlarının tam yapamaz, yetersiz hormon üretınce de daha fazla çalışır bu da bezin büyümesine neden olur.
- Hashimoto hastalığı: Bu otoimmün hastalıkta oluşan antikorlar tiroid bezi hücrelerine saldırır, fonksiyonlarını bozar, yetersiz hormon üretilmesine yani hipotiroidiye neden olur. Bu durum, tiroid bezinin büyümesine ve guatrın oluşumuna neden olur.
- Graves hastalığı: Bu otoimmün hastalıkta ise yine oluşan antikorlar bu sefer troid bezinin aşırı çalışmasın yani hipertiroidiye neden olur. Hipertiroidizme(zehirli guatr) ve bezde büyümeye neden olur. Aynı zamanda gözde protein birikimine neden olarak canlı bakış veya gözde irirleşme görüntisü yapar.
Guatr sebepleri:
Guatr her yaşta hastada ortaya çıkabilir. Ancak orta yaş üstü insanlarda ve kadınlarda daha sık görülür. İyot ve selnyum eksikliği, ailede olması, geçirilen viral enfeksiyonlar, lityum kullanımı, radyasyon, gebelik, menopoz ve sigara kullanımı guatrın en sık nedenleridir.
Guatr belirtileri:
Nedene göre belirtiler değişmekle birlikte;
Çarpıntı , terleme, sinirlilik
Ellerde titrme
Kilo kaybı veya alma
Boyunda şişlik
Nefes darlığı
Yutma güçlüğü
Ses kısıklığı
Halsizlik
Üşüme
Saç dökülmesi.
Kabızlık
Ciltte kalınlaşma
Guatrın tedavisi, nedenine ve semptomların şiddetine bağlıdır. İyot eksikliği durumunda, iyotlu tuz ya da iyotlu damlalar kullanılması gerekir. Nodüler guatr ya da tiroid fonksiyon bozukluğu söz konusu olduğunda, ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale gerekebilir. Nodüller takip edilir. Şüpheli durumlarda biyopsi yapılır. Gerektiğinde nükleer tıpta radyoaktif iyot tedavsi uygulanır.
Guatr hastalarının brokoli, lahana, karnabahar ve soya gibi kükürtlü gıdalardan uzak durması gereklidir.
